To coś wspaniałego mieć dobrą pracę, taką, o której marzyłeś niemal od zawsze, prawda? To wspaniałe uczucie tłumacząc mieć świadomość, że proces tłumaczeniowy jest ważny i ma wpływ na faktyczne działania Twojego klienta. Wykonując przekład Ty jako specjalista dokładasz swoją cegiełkę do powodzenia tego człowieka lub firmy czy organizacji. Dzięki Twojej znajomości języka obcego i polskiego inni mogą zrealizować swój plan, spełnić marzenia, osiągnąć cel. Jesteś tym, kto buduje pomosty komunikacyjne. Wszystko to brzmi pięknie. Fakt, zawód tłumacza przynosi wiele satysfakcji. Jest to praca pełna wielu przyjemnych chwil, ale i wyzwań. Specjalistyczny język docelowy, skomplikowane słownictwo, materiał źródłowy pełen kontekstu, którego nie da się prosto i szybko przełożyć na inny język. Do tego może się zdarzyć, że klient jest nieprzyjemny. Omawiamy dziś najczęstsze trudności, z którymi musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy.
Jak wygląda praca tłumacza?
Angielski pisarz i dramaturg, Jerome K. Jerome, mawiał: „lubię pracę. Praca mnie fascynuje. Mogę siedzieć i patrzeć na nią godzinami”. Heath Ledger powiedział kiedyś: „wszyscy, których spotykasz, zawsze pytają Cię o pracę, czy się pobrałeś, czy masz dom – jakby życie było jakąś listą zakupów. Ale nikt nie zapyta Cię, czy jesteś szczęśliwy”. Zapewne czytając te słowa chcesz być właśnie jedną z tych osób, które wiodą szczęśliwe życie zawodowe i osobiste. Jak sprawić, aby ono takie właśnie było? Najprościej robić to, co podpowiada Ci serce. Pójść za pasją, talentem i instynktem. A te jak widać przywiodły Cię do tłumaczeń.
Zanim przejdziemy do omówienia problemów, które najczęściej pojawiają się w pracy tłumacza, zatrzymajmy się na chwilę przy samej pracy tych specjalistów. Jak ona wygląda? Różnie. Zwróć uwagę, że możesz wybrać tłumaczenia pisemne lub ustne. Dochodzi do tego wybór języka – ktoś decyduje się na język angielski, a ktoś inny chce wykonywać tłumaczenia więcej niż jednego języka obcego. Są tłumacze przysięgli i zwykli. Dochodzą do tego specjalizacje. Tekstu wyjściowego dotyczącego budowy silnika samochodu raczej nie odda się w ręce tłumacza poezji. Fachowcy zwykle więc mają określone specjalizacje. Zawodowiec to znawca danego języka. Dobrego tłumacza poznasz po świetnym warsztacie, umiejętnościach i oczywiście pozytywnych opiniach klientów. Standardowe wyobrażenie o pracy tłumacza to przytulna pracownia gdzieś w zaciszu własnego domu. Fachowiec siedzi przy biurku i tuż przed komputerem chcąc przetłumaczyć tekst z języka obcego na język polski lub z polskiego na język obcy. Od czasu do czasu szuka odpowiednich wyrazów w słowniku, sięga po specjalistyczne publikacje czy w razie większych kłopotów wykonuje telefon do klienta. Trzeba jednak pamiętać, że to taki stereotypowy wizerunek pracy tłumacza. Jak już wcześniej zaznaczyliśmy, praca ta ma wiele form, a każda z nich wiąże się z inną specyfiką.
Artykułu sugerowane dla Ciebie:
- „Jak wygląda proces tłumaczenia oprogramowania?”
- „Tłumaczenie regulaminu sklepu”
- „Tłumaczenie humoru w napisach do filmów”
- „Jak zostać tłumaczem książek?”
- „Jak sporządzać tłumaczenia poświadczone dokumentów?”
Jakie problemy mogą pojawić się przy tłumaczeniu?
Aleksander Dumas napisał: „nigdy nie trać nadziei, nawet kiedy wydaje Ci się, że gorzej być nie może – nadzieja to początek wszystkiego”. R. Marston podpowiada: „z radością witaj poważne, trudne i skomplikowane problemy. To w nich kryją się największe możliwości”. Albert Camus proponuje z kolei coś takiego: „usuń ze swojego słownika słowo problem i zastąp je słowem wyzwanie. Twoje życie stanie się nagle bardziej podniecające i interesujące”. Być może to sedno sprawy! Warto spojrzeć na problemy, które mogą pojawić się przy tłumaczeniu z języka źródłowego na ten docelowy jako na wyzwania. Zresztą jeśli trochę się nad tym zastanowić, to ta praca wymaga od tłumacza bycia trochę takich Sherlockiem Holmesem. Przywdziania płaszcza detektywa i szukania rozwiązania. Jest w tym coś ekscytującego, co? Fajnie móc drążyć temat i znaleźć wyjście z trudnej sytuacji.
Najczęstsze trudności, z którymi musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy
Robert Lee Frost mówił wprost: „najlepszym wyjściem z trudnej sytuacji jest przejście przez nią”. Brzmi to dość sucho, ale w tych kilku słowach skrywa się stara prawda. Skoro tłumacz i tak ma wykonać przekład tekstu oryginalnego na język docelowy to i tak nie ucieknie od procesu tłumaczeniowego. W takim razie nie ucieknie od wykonywanej pracy więc najprościej po prostu zrobić to! Z różnych badań wynika, że zawodowi tłumacze muszą zmierzyć się z wieloma, różnymi problemami, trudnościami i kłopotami. My sugerujemy Ci je zawsze traktować jako wyzwanie. Coś, co pozwoli Ci się jeszcze bardziej rozwinąć, zyskać świadomość i wejść na wyższy poziom. Poza tym popatrz. Wyzwanie kojarzy się z czymś uskrzydlającym i rozwojowym, choć wymaga skupienia się i rozwiązania jakiejś kwestii. Problem, to coś, co sprawia, że na Twojej twarzy pojawia się grymas i myślisz, że to przecież nie do przejścia.
Omówmy najczęstsze problemy tłumacza w pracy. Oto one!
- Trudne początki młodych tłumaczy. Nie każdy musi mieć na starcie pod górkę, ale brak doświadczenia może powodować, że o wiele trudniej znaleźć pierwsze zlecenia.
- Uciążliwy klient. W tym zawodzie pracuje się klientami, a raczej dla nich. Jak wiadomo proces tłumaczenia wymaga czasu, skupienia i spokoju. A kiedy masz klienta, który non stop do Ciebie wydzwania, co pięć minut ma nowe wytyczne; nie służy to Twojej pracy.
- Stacjonarna praca w biurze tłumaczeń czy firmie lub organizacji bez możliwości pracy zdalnej. Bywa że komuś brak przestrzeni czy ciszy, a nie może zabrać pracy do domy.
- Skomplikowana terminologia języka wyjściowego. Poziom językowy tekstu docelowego musi być najwyższy. Zawsze trzeba znaleźć najlepszy odpowiednik dla danego słowa czy wyrażenia.
- Problemy związane z kwestiami gramatycznymi. Gramatyka jednego z języków w danej parze językowej jest bardzo różna, co nastręcza trudności.
- Tekst źródłowy pełen jest niuansów językowych, które wymagają od tłumacza niezwykłego operowania słownictwem.
- Slang. Kiedy w tekście pojawia się slang i trzeba go przełożyć, zwykle to oznacza więcej wysiłku włożonego w proces tłumaczeniowy, aby ten możliwie najlepiej oddał znaczenie i styl tych słów.
- Konieczność adaptacji.
- Problemy związane z treściami z zupełnie innego kręgu kulturowego. Tu tłumaczy się nie tylko słowo po słowie, ale i przekłada każdy detal, który kojarzy się z inną kulturą. Wszystko po to, aby nie obrazić odbiorców tłumaczeń.
- Materiał źródłowy jest tak różnorodny i skomplikowany, że tłumacz musi długo zastanawiać się nad wyborem najlepszej strategii i metody pracy.
- Do tłumaczenia ustnego trzeba dopisać jeszcze szereg innych trudności. Od stresu, umiejętności tłumacza do błyskawicznej improwizacji (bo prelegent powiedział cos tak cicho, że tłumacz tego nie dosłyszał czy użyto słowa, które nie ma odpowiednika) aż po ogromne tempo pracy.
Świadomość menedżerów i pracowników
Przekład to nie bułka z masłem. To pełna wyzwań podróż i przygoda, która daje wiele satysfakcji, ale stawia na Twojej drodze różne problemy. Dobry tłumacz je pokona, a raczej potraktuje jako wyzwania. W końcu to fachowiec! Miguel de Molinon kiedyś powiedział: „z kamieni rzucanych Ci po drodze pod nogi, zbuduj schody, które poprowadzą Cię jeszcze wyżej”. Piękne i mądre słowa, prawda? Na zakończenie trzeba jeszcze dodać jedną rzecz. Świadomość managerów projektów tłumaczeniowych. Wiele tłumaczek i tłumaczy współpracuje z biurami tłumaczeń. Tu wiedza i doświadczenie takiego kierownika jest bezcenne. Daje też rozeznanie, które zlecenia kierować do konkretnych specjalistów. Pamiętajmy, że dobry tłumacz to ogólne określenie. Ktoś jest świetnym specjalistą od tekstów medycznych z dziedziny kardiologii, a ktoś inny cudownie przekłada amerykańską prozę. Ważne jest umiejętnie dzielenie projektów i kierowanie ich w najbardziej odpowiednie ręce. Zwróć uwagę na to, że wiele niepowodzeń, które miały miejsce to nie kwestia niedopasowania. Nie da się wspaniale przetłumaczyć tekstu bez znajomości języka źródłowego i docelowego, ale i bez wiedzy oraz doświadczenia. Warsztat tłumacza i narzędzia, które tłumacz posiada dopiero razem gwarantują sukces. Kiedy praca kierowana jest w ręce profesjonalisty, który zna się na rzeczy nawet największe trudności nie są problemami, a po prostu kolejnymi wyzwaniami! Regina Brett powiedziała: „nie ważne, co się przytrafia, ważne jak to wykorzystasz. Życie przypomina grę w pokera. Nie masz wpływu na to, jakie dostaniesz karty – ale tylko od Ciebie zależy, jak rozegrasz partię”.
