Abraham Lincoln powiedział: „to piękne, gdy człowiek może być dumny ze swojego miasta, lecz jeszcze piękniej, gdy miasto może być z niego dumne”. Charles Baudelaire stwierdził „nie ma już starego Paryża… Kształt miasta zmienia się szybciej niestety, niż serce śmiertelnika”. Tokio, Nowy Jork, Miasto Meksyk, Sao Paolo czy Los Angeles to jedne z największych miast na świecie. Wśród globalnych gigantów znajdują się również Szanghaj, Mumbaj, Karaczi, Stambuł czy Moskwa. Większość z tych nazw doskonale znasz i wiesz, gdzie leżą na mapie. Przywołane przykłady miast położonych w innych krajach i na innych kontynentach są dość proste. A co, kiedy masz przed sobą coś prosto z Gruzji, Szwecji czy Iranu? Jak tłumaczyć nazwy zagranicznych miejscowości? Czy istnieje jakiś „sposób” wyjścia z trudnej sytuacji? Sprawdźmy!
Przetłumaczenie nazwy miejscowości na polski
Nazwy zagranicznych miast na znakach drogowych to jedno, drugie to ich tłumaczenie na język polski. Wyobraźmy sobie, że prowadzisz projekt dla Twojej firmy przeznaczony na kilka czy kilkanaście rynków zagranicznych. W treści pojawia się sporo zagranicznych nazw miejscowości. Nowozelandzkie Christchurch, iracki Mosul, niemiecki Altentreptow , francuska Toulouse (Tuluza) czy gruzińskie ბათუმი (Batumi). Jako profesjonalista i człowiek poważnie podchodzący do swoich obowiązków nie możesz pozwolić sobie na gafę. Oczywiście łatwiej powiedzieć niż zrobić. Sytuacja staje się szczególnie napięta, kiedy w grę wchodzą nazwy miejscowości z Chin, Indii czy Gruzji. Całkowicie inny zapis komplikuje wszystko. Na szczęście trudne nie oznacza niewykonalne. Słyszałeś o czymś takim jak Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata? Jeżeli potrzebujesz znaleźć polski odpowiednik takiej nazwy, jest to właściwa publikacja!
Kilka faktów o „Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata”.
- Publikacja z rezolucji ONZ.
- Jej celem jest ujednolicenie nazewnictwa geograficznego stosowanego oficjalnie, w kartografii, podręcznikach czy środkach masowego przekazu.
- Za opracowanie urzędowych wykazów polskich nazw geograficznych świata odpowiada Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
- Wykaz nazw w niniejszej publikacji przygotowali we współpracy geografowie i językoznawcy.
- Polskie nazewnictwo geograficzne po raz pierwszy ustandaryzowano po drugiej wojnie światowej.
- Ujednolicenie nazw geograficznych po raz pierwszy w naszym kraju miało miejsce w 1951 roku. Podjęło się tego zadania Komisja Nazw Geograficznych powołana przez Polskie Towarzystwo Geograficzne.
- Początkowo stosowano dużo egzonimów, proponowano też częste spolszczanie tych nazw, które były mało znane w Polsce.
- Ustalono też definicję polskiego egzonimu. Według tej publikacji „to nazwa obecnie używana w Polsce w języku polskim dla obiektu geograficznego leżącego poza jej terytorium i różniąca się zapisem od endonimu standaryzowanego tego obiektu”.
- Ustalono też definicję pseudoegzonizmów.
Artykuły, które mogą Cię zainteresować:
- „Problemy tłumaczeniowe napotkane podczas praktyk”
- „Ile zarabia tłumacz języka niemieckiego?”
- „Najczęstsze trudności, z którymi musi zmierzyć się tłumacz w swojej pracy”
- „Jak zostać tłumaczem książek?”
- „Chiński alfabet z tłumaczeniem na polski”
Jak tłumaczyć nazwy zagranicznych miejscowości?
William Szekspir w „Romeo i Julii” napisał „czym jest nazwa? To, co zwiemy różą, pod inną nazwą równie by pachniało”. Hanna Krall stwierdziła kiedyś, że „wszystko musi mieć swoją nazwę, więc swoją formę. Rzeczy bez formy są bezużyteczne. Nazwane nadają się do różnych celów. Mogą być odmieniane przez przypadki. Mogą występować w przemówieniach, na pomnikach a nawet w historii”. Ale jak przetłumaczyć nazwy zagranicznych miast? Zastanawiasz się czy coś zostawić w języku oryginalnym, a może podać nazwę w języku polskim? Wiemy, że jeżeli nie znasz na przykład chińskiego „北京” te krzaczki nic Ci nie powiedzą, prawda? Ale kiedy już zobaczysz w tekście „Pekin”, od razu czujesz się spokojniejszy. Szwedzki Göteborg musi pojawić się z użyciem znaków diakrytycznych, aby wszystko było zapisane poprawnie. Napoli czy Roma jako nazwy miast włoskich powinny brzmieć w polskim tekście jako Neapol i Rzym. Niepokojąco wygląda „თბილისი”, ale już Tbilisi brzmi znajomo. A kiedy pojawiają się miejscowości z Rumunii to zapisywać București czy Bukareszt? Właśnie… Rzeczywiście do przekładu obcych nazw miejscowości trzeba posiadać trochę wiedzy, aby wykonać tłumaczenie poprawnie.
Oto kilka ogólnych wskazówek, które mogą Ci się przydać! Po dokładniejsze informacje polecamy zajrzeć do Urzędowego wykazu polskich nazw geograficznych świata.
- Kiedy masz do czynienia z miejscowością z polskim odpowiednikiem. Szukamy znanego nam odpowiednika w Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata. Jeżeli tam widnieje, używamy właśnie tej standaryzowanej polskiej nazwy. Czasem taka nazwa nie znajduje się na liście wspomnianego wykazu, ale jest tożsama z zagraniczną nazwą miejscowości. Wówczas możemy jej użyć. Pamiętaj jeszcze tu o tym, że klient nasz pan. Czasem klient zażyczy sobie stosowania zagranicznej nazwy. Jeżeli ma swoje powody, tłumacz powinien dostosować się do jego życzenia.
- Kiedy masz do czynienia z nazwą zagranicznej miejscowości, która nie ma polskiego odpowiednika. W takiej sytuacji należy po prostu podać nazwę oryginalną. Pamiętaj jednak, że tu trzeba uwzględnić wszystkie znaki diakrytyczne w języku źródłowym.
- Kiedy spotkasz się z nazwami zagranicznych miejscowości, które mają zapis niełaciński. Brzmi strasznie, prawda? Ale takie sytuacje występują w przekładzie i należy je również prawidłowo przetłumaczyć. Trzeba tu zastosować tak zwaną transliterację. Zabieg ten polega na zapisie w alfabecie łacińskim. I tak na przykład dla oryginalnych nazw chińskich używa się systemu fonetycznego pinyin.
Przetłumaczenie nazwy miejscowości na polski
Nadal masz wątpliwości co do tego, ze poradzisz sobie z tłumaczeniem zagranicznych nazw miejscowości? Chodzi o ważny prywatny lub zawodowy projekt i nie możesz pozwolić sobie na nieścisłości i błędy? Da się temu zaradzić. Wsłuchaj się w słowa Winstona Churchilla, który mawiał: „nigdy, nigdy, nigdy, nigdy się nie poddawaj”. Po prostu znajdź kogoś, kto ma kompetencje w tym temacie. Poszukaj zawodowego tłumacza i poproś go o pomoc. Zalet wsparcia zawodowca jest wiele. Przede wszystkim to ekspert, czyli ktoś, kto zna się na rzeczy. Ma wiedzę o tym, jak tłumaczyć nazwy zagranicznych miejscowości. Co więcej, pomoże Ci przygotować spójny, wolny od błędów, niedopowiedzeń czy nadinterpretacji przekład. Pamiętaj tylko o jednej sprawie. Dobierz odpowiednio takiego specjalistę. Co to oznacza? Jeżeli tekst dotyczy miejscowości położonych w Chinach, udaj się do tłumacza wyspecjalizowanego w chińskim. Potrzebny Ci ktoś od gruzińskiego, rosyjskiego, szwedzkiego czy hindi? Kontaktuj się z ludźmi, którzy fachowo zajmują się tymi językami obcymi. To najprostsza droga do skuteczności i sukcesu. Wszystko da się zrobić, jeśli wie się, jak się za to zabrać. W poważnych sprawach nie warto ryzykować, że się coś uda. Tu ma wszystko być dopięte na ostatni guzik. Nie chciałbyś, aby po nocach śnił Ci się koszmar – jakaś źle przetłumaczona obcojęzyczna nazwa miejscowości zaprzepaściła Twoją karierę, kontrakt czy po prostu postawiła Cię w niekorzystnym świetle. Lepiej realizować swoje cele i mieć pewność, że wszystko pójdzie po Twojej myśli! Zawodowy tłumacz na pewno Ci pomoże i wesprze Cię w Twoich działaniach. Dzięki jego pomocy będziesz mieć pewność, że wszystko jest przetłumaczone prawidłowo i wedle obowiązujących standardów.
